Teatr Zagłębia w Sosnowcu

Źródło: http://www.teatrzaglebia.pl/teatr/zdjecia/.

Historia Teatru Zagłębia rozpoczyna się w 1897 roku. Sosnowiec prawa miejskie uzyskał w 1902, a na ziemiach polskich działało wtedy zaledwie sześć stałych scen w Warszawie, Krakowie, Lwowie, Lublinie i Kaliszu. Budynek teatru powstał według planów architektonicznych Karola Steczkowskiego (początkowo zaplanowany jako kompleks: Teatr Zimowy, Hotel Saski, Teatr Letni). Kilkakrotnie dokonywano zmiany nazwy obiektu: Teatr Polski (1920), Teatr Miejski (1927), Teatr Zagłębia (1955). Również wielokrotnie przebudowywano zabytkową bryłę. Obecny kształt zawdzięcza modernizacji w latach 1976−1978 i rozbudowie przeprowadzonej w 1992 roku.

W 2011 roku w wyniku konkursu dyrektorem Teatru Zagłębia został aktor Zbigniew Leraczyk (związany z teatrem od 34 lat). Jego zastępcą ds. artystycznych została Dorota Ignatjew. Pierwszą premierą nowej dyrekcji był spektakl Między nami dobrze jest Doroty Masłowskiej, w reżyserii Piotra Ratajczaka i scenografii Matyldy Kotlińskiej. Nominację do Złotej Maski otrzymała Martyna Zaremba za rolę Małej Metalowej Dziewczynki. Druga premiera w sezonie to Piaskownica Michała Walczaka, w reżyserii Jerzego Bielunasa. Na Jubileusz 115-lecia Teatru Zagłębia w Sosnowcu przygotowano prapremierę sztuki Chłodne poranki Jacka Rykały (w reżyserii, kostiumach i opracowaniu muzycznym autora).

Kolejna premiera to adaptacja dramaturgiczna powieści Zbigniewa Białasa Korzeniec (dokonana przez Tomasza Śpiewaka), w reżyserii Remigiusza Brzyka. Spektakl został przyjęty entuzjastycznie, zarówno przez mieszkańców regionu, jak i krytyków teatralnych. Dyrekcja Teatru Zagłębia zaproponowała także zespołowi aktorskiemu podjęcie próby uruchomienia Sceny Inicjatyw Aktorskich. Efektem inspiracji były dwa spektakle przygotowane przez aktorów teatru: Śluby panieńskie Aleksandra Fredry, w reżyserii Grzegorza Kwasa oraz Szewczyk Dratewka Marii Kownackiej, w zbiorowej reżyserii aktorów.

Zespół artystyczny tworzą obecnie: Agnieszka Bałaga-Okońska, Ryszarda Bielicka-Celińska, Agnieszka Bieńkowska, Maria Bieńkowska, Beata Ciołkowska-Marczewska, Beata Deutschman, Ewa Kopczyńska, Elżbieta Laskiewicz, Edyta Ostojak, Małgorzata Sadowska, Michał Bałaga, Aleksander Blitek, Kamil Bochniak, Piotr Bułka, Przemysław Kania, Krzysztof Korzeniowski, Grzegorz Kwas, Wojciech Leśniak, Tomasz Muszyński, Andrzej Rozmus, Andrzej Śleziak, Piotr Zawadzki. Z teatrem współpracują: Krystyna Gawrońska, Dorota Ignatjew, Joanna Litwin-Widera, Agata Śliwa, Martyna Zaremba, Joanna Niemirska, Czesława Monczka, Agnieszka Wajs, Monika Gębala, Daria Polasik, Adam Kopciuszewski, Marek Kossakowski, Zbigniew Leraczyk, Jarosław Tyran, Grzegorz Widera, Piotr Żurawski.

W 2014 roku Teatr otrzymał następujące nagrody i wyróżnienia:

Edyta Ostojak wyróżnienie za rolę Migawki w spektaklu Najmniejszy bal świata w 20. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej.

Marcin Koszałka nagrodę za zdjęcia do realizacji telewizyjnej Korzeńca podczas XIV Festiwalu „Dwa Teatry” – Sopot 2014.

Remigiusz Brzyk nagrodę za scenografię do realizacji telewizyjnej Korzeńca podczas XIV Festiwalu „Dwa Teatry” – Sopot 2014.

Edyta Ostojak wyróżnienie aktorskie za rolę Ester Pławner w realizacji telewizyjnej Korzeńca podczas XIV Festiwalu „Dwa Teatry” – Sopot 2014.

Paweł Walicki Złotą Maskę za scenografię do spektaklu Bobiczek.

Teatr otrzymał nominacje do Nagrody Złota Maska Województwa Śląskiego w następujących kategoriach:

− spektakl roku dla młodych widzów – Najmniejszy bal świata Maliny Prześlugi, w reżyserii Anety Głuch-Klucznik;

− aktorstwo, rola kobieca – Dorota Ignatjew za rolę Szracji w spektaklu Bobiczek Hanocha Levina, w reżyserii Łukasza Kosa;

– reżyseria – Łukasz Kos za spektakl Bobiczek Hanocha Levina;

– przedstawienie roku − Bobiczek Hanocha Levina.

Sezon 2014/2015 Teatr Zagłębia rozpoczął we wrześniu prapremierą sztuki napisanej na zamówienie teatru przez Jarosława Jakubowskiego pt. Czerwone Zagłębie w reżyserii Aleksandry Popławskiej i Marka Kality (scenografia i kostiumy Paula Grocholska, choreografia i ruch sceniczny Piotr i Paweł Kamińscy, muzyka i opracowanie muzyczne Maria Janicka). 21 listopada 2014 roku odbyła się kolejna premiera Wij. Ukraiński horror, według opowiadania Mikołaja Gogola (w adaptacji i reżyserii Łukasza Kosa, w scenografii Pawła Walickiego, z  muzyką Adama Świtały).

Rozmowa ze Zbigniewem Leraczykiem, dyrektorem Teatru Zagłębia w Sosnowcu^[1]

− Czym się wyróżnia Teatr Zagłębia w Sosnowcu na tle innych teatrów w regionie?

− Teatr Zagłębia 6 lutego 2017 roku będzie obchodził jubileusz 120-lecia istnienia. Jesteśmy jedynym teatrem dramatycznym w Zagłębiu. Od trzech lat uzupełniamy ofertę o nowe propozycje repertuarowe, zapraszamy do realizacji spektakli nowych ciekawych twórców, staramy się zapewniać zespołowi aktorskiemu stały artystyczny rozwój. Specjalnie niczym się nie wyróżniamy. Jeśli miarą odróżnienia nas od innych teatrów (w ostatnich trzech latach) są bardzo liczne nagrody, uznanie krytyki teatralnej i widzów, to można powiedzieć, że w jakimś stopniu to nas wyróżnia. Ale przecież sztuka jest często bardzo trudna do obiektywnej oceny i to, co dzisiaj jest uznaniem, za rok może nie mieć żadnego znaczenia.

− Jaka jest misja i cele strategiczne instytucji kultury, którą Pan zarządza?

− Teatr jest instytucją artystyczną działającą zgodnie ze Statutem i przepisami prawa powszechnie obowiązującego, o edukacyjnym i popularnym charakterze odwołującym się do naszej narodowej tradycji przy jednoczesnym szerokim otwarciu na współczesność.

− Ile premier odbyło się w ubiegłym roku? Proszę podać tytuły i określić Państwa politykę doboru premier (co jest czynnikiem decydującym – możliwości instytucji kultury − baza, zatrudnieni aktorzy, oczekiwania publiczności czy potrzeba odróżnienia się od konkurencji).

− W roku kalendarzowym 2013 odbyło się 5 premier, a licząc premiery w sezonie 2013/2014 (od września do września) 4 premiery: Florian Zeller Prawda (reżyseria i opracowanie muzyczne: Wojciech Malajkat, scenografia i kostiumy: Wojciech Stefaniak), Hanoch Levin Bobiczek (reżyseria Łukasz Kos, scenografia Paweł Walicki, kostiumy Joanna Niemirska, muzyka Daniel Bloom), Antoni Czechow Zaćmienie (reżyseria i adaptacja Igor Gorzkowski, scenografia Jan Polivka, kostiumy Magdalena Dąbrowska, muzyka Piotr Tabakiernik), Malina Prześluga Najmniejszy bal świata (reżyseria Aneta Głuch-Klucznik, scenografia Aleksander Maksymiak, muzyka Tomasz Łuc), według Williama Shakespeare’a Sen nocy letniej (opracowanie dramaturgiczne Martyna Lechman, reżyseria Krzysztof Popiołek, scenografia i kostiumy Anna Wołoszczuk, opracowanie muzyczne Jonasz Sołtyk).

O doborze tytułu decyduje po trosze nazwisko autora i treść sztuki, dokonania artystyczne zaproszonych twórców, możliwości instytucji, oczekiwania widzów .

− Ile odbyło się w ostatnim sezonie spektakli wyjazdowych? Ile goszczono grup teatralnych? Czy zarządzany przez Pana teatr jest mobilny?

− Odbyły się 24 spektakle wyjazdowe, gościliśmy 21 spektakli i jesteśmy mobilni (mamy własny i wynajmowany transport).

− Kto jest główną grupą docelową Państwa oferty?

− To szeroka grupa, poczynając od dzieci i młodzieży, a kończąc na grupie wiekowej 60+.

− Jakie działania marketingowe są podejmowane, by skutecznie na tę grupę oddziaływać?

− Promowanie i uczestnictwo w projektach „Miej więcej”, „Rodzina 5+”, „Aktywny Senior 60+”, „Rodzice do teatru”, promocyjne „Tanie czwartki”.

− Jakie działania podejmuje instytucja, by nawiązać relacje ze społecznością lokalną, będącą w zasięgu oddziaływania instytucji?

− Organizowanie otwartych prób i „drzwi”, lekcji teatralnych, koncertów charytatywnych, imprez okolicznościowych, udostępnianie teatru na różnego rodzaju festiwale, przeglądy i konkursy dla dzieci i młodzieży.

− Czy teatr prowadził lub prowadzi badania dotyczące oczekiwań i zadowolenia odbiorców, (preferencji co do oferty, oczekiwań w kwestii ceny, sposobów dystrybucji biletów)?

− Tak, prowadzimy takie badania. Zajmuje się nimi Biuro Obsługi Widzów teatru. Najpoważniejsze badanie przeprowadziliśmy na grupie 500 osób w formie ankiety internetowej i papierowej. Na bieżąco prowadzimy badania przed i po spektaklu w formie rozmowy – wywiadu z widzami .

− Jacy profesjonalni doradcy współpracują na stałe z teatrem?

− Są to dwie osoby. Jedna dba o stronę graficzną wszystkich drukowanych materiałów reklamowych (plakaty, ulotki, repertuary, programy teatralne) oraz za funkcjonowanie i aktualizowanie na bieżąco strony www. Druga osoba zapewnia profesjonalny serwis fotograficzny. W codziennej działalności teatr współpracuje z radcą prawnym i inspektorem nadzoru.

− Jak się układają Państwa kontakty z mediami? Czy są osoby odpowiedzialne za obsługę medialną wydarzeń teatralnych?

− Oceniam te kontakty jako dobre. W teatrze są osoby odpowiedzialne za obsługę medialną.

− Czy reprezentowany przez Pana teatr jest obecny w przestrzeni mediów społecznościowych? Kto zarządza obecnością i aktywnością teatru w tej przestrzeni?

− Tak, jesteśmy obecni, ale nie we wszystkich. Obecnością w nich zawiaduje pracownik Biura Obsługi Widzów.

− Jakie są Pana zdaniem zalety obecności teatru w social mediach?

− To przede wszystkim możliwość dostępu do wszystkich informacji elektronicznych, komunikowania i kontaktowania się, przekazywania informacji, zapoznanie się z opiniami widzów.

− Jakie działania podejmuje teatr jako instytucja kultury, by promować spektakle i inne wydarzenia teatralne?

− Prowadzenie strony www, obecność na portalach społecznościowych, kontakty z mediami, konferencje prasowe (przed każdą premierą), druk programów, ulotek, plakatów, repertuarów i zdjęć teatralnych. Bezpośrednie kontakty z klientami, umieszczanie materiałów reklamowych w centrach handlowych.

− Czy istotnym uzupełnieniem Państwa oferty teatralnej są działania dodatkowe, np. zajęcia dla uczniów, możliwość zorganizowania przyjęcia urodzinowego itp.?

− Oczywiście, zwłaszcza lekcje teatralne odbywające się w każdy poniedziałek dla 2-4 grup młodzieży, liczących po ok. 20 osób. Prowadzi je aktor Teatru Zagłębia.

Ze względu na trudności lokalowe przyjęć okolicznościowych raczej nie organizujemy.

− Jakie działania podejmuje placówka, by zachęcić do wsparcia finansowego, rzeczowego, usługowego donatorów?

− To są bardzo trudne działania. Prowadzimy rozmowy, spotkania za każdym razem z pozycji proszącego o wsparcie. Proponujemy w zamian umieszczenie na wszystkich materiałach reklamowych teatru (w tym na odwrotnej stronie biletu) logo darczyńcy, zaproszenia na spektakle premierowe. Działania często nie przynoszą efektów.

− Jak ocenia Pan sytuację teatrów w województwie śląskim?

− Wydaje mi się, że sytuacja wszystkich teatrów jest podobna. Otrzymujemy od Organizatora środki finansowe na działalność statutową, z uwzględnieniem niezbędnych napraw i remontów. Jak na razie zadania te realizujemy bez większych przeszkód. Z początkiem każdego roku wiemy, „na czym stoimy”. Czy wystarczy pieniędzy na płace, ZUS, podatki, remonty, realizację premier? Czy zaplanowane w określonej ilości premiery odbędą się, czy ich ilość ulegnie zmniejszeniu? Tak więc, aby kultura (i nie tylko) mogła się rozwijać potrzebne są pieniądze. Ale nie ma co narzekać. Żyjemy. Trwamy. Pracujemy. Tworzymy.

Publikacje dotyczące Teatru Zagłębia w Sosnowcu:

1. 70 lat Państwowego Teatru Zagłębia w Sosnowcu. Red. J. Pierzchała. Komitet Obchodu Jubileuszu 70-lecia Państwowego Teatru Zagłębia 1967, ss. 135.
2. Teatr w Zagłębiu Dąbrowskim – Jubileusz 85-lecia PTZ w Sosnowcu. Red. J. Pierzchała. TZ, Sosnowiec 1982, ss. 80.
3. W.J. Żywot: Dwadzieścia sezonów teatru sosnowieckiego 1919−1939. Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1983, ss. 255.
4. Sto lat Teatru Zagłębia w Sosnowcu 1897−1997. Red. A. Osajda. Teatr Zagłębia, Sosnowiec 1997, ss. 95.
5. 110 lat Teatru Zagłębia. Red. J. Malicka. Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2007, ss. 92.

[1] Zbigniew Leraczyk urodzony w Nowej Rudzie (1953). Absolwent wydziału aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie (1979). Od lipca 1979 roku do teraz aktor Teatru Zagłębia w Sosnowcu, a od lipca 201 roku. dyrektor teatru. Na koncie ma ponad 120 ról na deskach Teatru Zagłębia. Obecnie występuje w spektaklach: Sztuka kochania czyli sceny dla dorosłych Z. Książka, Tango S. Mrożka, Prywatna klinika J. Chapmana i D. Freemana, Alicja w krainie czarów L. Carrolla, Bobiczek H. Levina, Sen nocy letniej W. Shakespeare’a, Koń, kobieta i kanarek T. Śpiewaka.

autor: Katarzyna Walotek-Ściańska